Cùng Cmm.edu.vn tìm hiểu một số đề đọc hiểu Sang thu của Hữu Thỉnh.
Mục lục
Đề đọc hiểu Sang thu của Hữu Thỉnh – Đề số 1
Câu 1: Bài thơ “Sang thu” của Hữu Thỉnh là bức thông điệp lúc giao mùa, em hãy trình bày mạch xúc cảm của bài thơ?
Trả lời:
Mạch xúc cảm của bài thơ: Sang thu là bức thông điệp lúc giao mùa, mùa hạ dần qua, mùa thu tới, khoảnh khắc ấy được diễn tả bằng sự rung cảm tinh tế, những trải nghiệm sâu sắc của thi sĩ. Mạch xúc cảm xuyên suốt với nội dung độc đáo vượt bậc: cảm nhận về thiên nhiên trong khoảnh khắc giao mùa và suy ngẫm về đời người khi sang thu.
Câu 2: Nêu ý nghĩa nhan đề tác phẩm.
Trả lời:
Ý nghĩa nhan đề tác phẩm: “Sang thu” như một lời thông báo về bước chuyển mình lúc giao mùa. Nhan đề bài thơ cho người đọc thấy được cảm nhận tinh tế của Hữu Thỉnh về sự chuyển mình trong khoảnh khắc sang thu. Thông qua nhan đề ta cũng cảm nhận được góc nhìn và những rung cảm đẹp đẽ của Hữu Thỉnh trước cuộc sống và tự nhiên.
Câu 4: Xác định thành phần tình thái trong khổ thơ sau, nêu tác dụng.
Bỗng trông thấy hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương sử dụng dằng qua ngõ
Hình như thu đã về
Trả lời:
Thành phần tình thái thể hiện trong câu “Hình như thu đã về”. xúc cảm “hình như” gợi cảm giác mơ hồ mỏng manh, chưa thật rõ nét. Gợi xúc cảm bâng khuâng, xao xuyến tới lạ của tác giả trước bước chuyển mùa còn có phần chầm chậm tiếc nuối.
Câu 5: Em hãy chỉ ra những giải pháp tu từ có trong khổ thơ đầu của bài “Sang thu”?
Trả lời:
giải pháp tu từ được sử dụng trong khổ thơ đầu bài “Sang thu”:
– giải pháp đảo ngữ:
+ Sử dụng động từ “bỗng” diễn tả sự bất thần, như một từ để thu hút tất cả những giác quan phải chú ý tới những tín hiệu thu sang.
– Thủ pháp nhân hóa: “sương sử dụng dằng qua ngõ” khiến cho hình ảnh những màn sương giống như cô gái mỏng manh, tinh khôi vẫn còn ngập ngừng trong từng bước đi của mình → Hình ảnh đẹp về nàng thu mộng mơ, thanh tao.
Câu 6: Có thể thay thế từ “phả” bằng từ “tỏa” được không?
Trả lời:
Không thể thay từ “phả” bằng từ “tỏa” bởi vì:
+ Từ “phả” tức là bốc mạnh hoặc tỏa ra thành luồng – theo tự điển của Hoàng Phê) là động từ có sắc thái mạnh hơn động từ “tỏa” mới diễn tả được mùi vị của hương ổi chín đậm trong gió, mạnh mẽ choán lấy tâm trí của con người, mùi hương đó quyện thành luồng, hương thơm như sánh lại.
+ “Tỏa” sẽ gợi ra sự lan tỏa về mùi hương trong không gian, hương ổi sẽ không thể kích thích và gây được ấn tượng mạnh với người cảm nhận.
+ Tác giả muốn gây ấn tượng mạnh với người đọc về sự tập trung khi cảm nhận hương vị đặc trưng của mùa thu.
Câu 7: Hãy viết đoạn văn 12 câu theo phương thức tổng hợp – tìm hiểu – tổng hợp để làm rõ hình ảnh thiên nhiên lúc giao mùa và xúc cảm của con người.
Trả lời:
Khổ thơ đầu bài sang thu vừa giản dị gây ấn tượng mạnh mẽ với người đọc bởi những cảm nhận tinh tế của tác giả trước sự chuyển giao mùa. thi sĩ trông thấy tín hiệu thu sang trong ngọn gió thu mang theo luồng hương ổi chín ngạt ngào khiến tác giả phải thốt lên: “Bỗng trông thấy hương ổi”. Như một sự phát hiện tạo ra thú vị và bất thần cho tác giả, đó cũng là cách tác giả muốn thu hút sự tập trung của mọi giác quan để cảm nhận hết vẻ đẹp mùa thu. Hình ảnh “sương sử dụng dằng qua ngõ” bắt lấy được cái hồn của thời gian, thời gian tưởng như vô hình bây giờ hiện hữu thành hình ảnh làn sương thu mỏng manh, chảy trôi chầm chậm như còn lưu luyến, vấn vít những con ngõ nhỏ. Chính điều đó khiến tác giả cũng mơ hồ “hình như” gợi xúc cảm tác giả về bước chuyển mùa đầy bâng khuâng, xao xuyến. Khổ thơ đầu thật đẹp gợi lên được những rung động tinh tế của tác giả trước khoảnh khắc giao mùa.
Câu 8: Chỉ ra giải pháp tu từ trong khổ thơ:
Sông được lúc dềnh dàng
Chim khởi đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Trả lời:
giải pháp nhân hóa:
+ Sương sử dụng dằng: nghệ thuật nhân hóa, phối hợp với từ láy gợi hình, diễn tả hình ảnh dòng sông êm đềm lững lờ trôi như lắng lại phù sa, khác với hình ảnh dòng sông mùa hạ giông bão.
+ Chim vội vã – nghệ thuật nhân hóa gợi lên hình ảnh những đàn chim nhường nhịn như cũng vội vã hơn bởi chúng cũng đã cảm nhận được tương đối se lạnh của mùa thu.
+ “Có đám mây mùa hạ/ Vắt nửa mình sang thu”: nghệ thuật nhân hóa độc đáo và thi vị nhất trong bài sang thu, đám mây như dải lụa mềm mại, uyển chuyển trên bầu trời, chiếc cầu nối mỏng manh giữa hai mùa.
– Nghệ thuật đối: Sương sử dụng dằng >< Chim vội vã – Vận động tương phản, tự nhiên muôn hình vạn trạng.
→ Nghệ thuật nhân hóa, đối khiến cho hình ảnh tự nhiên trở nên sắp gũi, thân thuộc với con người, có sức truyền cảm tới người đọc cũng như gợi lên nhưng liên tưởng thú vị.
Câu 9: Hai từ “dềnh dàng” và cụm từ “khởi đầu vội vã” trong đoạn thơ vừa chép có ý nghĩa gì trong việc thể hiện dụng ý nghệ thuật của thi sĩ?
Trả lời:
Từ “dềnh dàng” và “cụm từ “khởi đầu vội vã” gợi ra hai trạng thái đối lập của sự vật, hiện tượng.
+ Sông dềnh dàng: gợi hình ảnh dòng sông chầm chậm, lững lờ trôi, giống bước đi của thời gian và của khoảnh khắc giao mùa thanh tao, nhẹ nhõm.
+ “khởi đầu vội vã” là hình ảnh những đàn chim khởi đầu tìm cho mình cuộc sống ám áp, dễ chịu hơn, tránh đi sự se lạnh của mùa mới đang tới sắp.
Câu 10: Hãy tìm hiểu câu thơ:
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Trả lời:
Hai câu thơ cuối khổ thơ thứ hai của bài “Sang thu” gợi ra sự tưởng tượng đầy chất thơ, đúng như sự nhẹ nhõm, mềm mại của mùa thu.
Nghệ thuật nhân hóa giúp ta hình dung đám mây mùa hạ đang có sự biến đổi, để bước sang mùa mới. Hình ảnh đám mây hiền lành, lặng lẽ nhưng như vẫn còn nhiều sự tiếc nuối, lưu luyến chưa muốn rời.
Hình ảnh đám mây, cầu nối giữa hai mùa trong khoảnh khắc giao mùa. Tác giả thông qua quan sát tinh tế, kĩ lương còn có ngòi bút nghệ thuật bay bổng mới có thể tạo được những câu thơ thật đẹp, khiến cho người đọc lâng lâng trước khoảnh khắc sang mùa.
Câu 11: Viết đoạn văn 12 câu theo phương thức suy diễn nêu cảm nhận của em về khổ thơ thứ hai trong bài “Sang thu”.
Trả lời:
nếu như khổ thơ đầu bài “Sang thu” thể hiện tín hiệu thu sang, thì tới khổ thơ thứ hai hình ảnh, sự vật, không gian được mở rộng và có chiều sâu hơn thông qua cảm nhận và quan sát tinh tế của Hữu Thỉnh. Hình ảnh dòng sông “dềnh dàng” tiếp nối chuỗi hình ảnh mơ hồ sương khói ở khổ một nhưng lại mang cảm giác thư thái, thảnh thơi của con sông sau những ngày bận rộn chảy trôi trong mùa mưa lũ. Sự dềnh dàng phải chăng cũng chính là con người trước khoảnh khắc giao mùa muốn lắng mình lại, để suy tư về thế cuộc và để lại dấu ấn đẹp cho cuộc sống. Đối lập với hình ảnh đó là hình ảnh “chim khởi đầu vội vã”. Những cánh chim, tiếng hót líu lo vui nhộn của mùa hè giờ đây nhường nhịn như bận rộn hơn, để tìm nơi rét mướt tránh cái lạnh của mùa mới. Nhưng kết tinh đẹp nhất là hai câu thơ: “Có đám mây mùa hạ/ Vắt nửa mình sang thu”. Sức gợi của câu thơ là vô hạn khi gợi lên trong lòng người đọc về hình ảnh chiếc cầu giao mùa mỏng manh như đẹp và nên thơ. Ranh giới vô hình trong khoảnh khắc giao mùa tác giả bắt trọn vẹn khoảnh khắc đó để rồi cô kết trong câu thơ mềm mại, uyển chuyển như chính hình ảnh mà tác giả vẽ lên trong bài.
Câu 12: Có ý người nghĩ rằng hình ảnh “sấm” và “hàng cây luống tuổi” là hình ảnh ẩn dụ. Em có đồng ý với ý kiến đó không, vì sao?
Trả lời:
+ Sấm và hình ảnh hàng cây luống tuổi ở đây chính là hình ảnh ẩn dụ, chứa đựng suy nghĩ và triết lý về con người và thế cuộc.
+ Sấm tượng trưng cho những điều giông bão, những thử thách khó khăn trong cuộc sống.
+ Hàng cây luống tuổi ẩn dụ cho những con người từng trải, những trải nghiệm đã trui rèn thành những con người cứng cáp.
Cả hai câu thơ: “Sấm cũng bớt bất thần/ Trên hàng cây luống tuổi” để nói về lắng đọng rất suất để trông thấy xao động mơ hồ huyền ảo của thiên nhiên và những sự xôn xao, bâng khuâng sâu lắng con người. Hai câu thơ cuối nói về hình ảnh con người trải qua biến cố thử thách sẽ có thương hiệu, trở nên hiểu mình, hiểu người và hiểu đời hơn.
Câu 13: Dựa vào tri thức đã học từ bài “Sang thu” em hãy tìm hiểu ý kiến: “Hình ảnh hàng cây luống tuổi ở cuối bài thơ là chìa khóa quan trọng dẫn lối người đọc tới hồn người sang thu.”
Trả lời:
Khổ thơ cuối bài “Sang thu” là khổ thơ kết tinh những chiêm nghiệm, suy ngẫm của tác giả về con người và thế cuộc trước khoảnh khắc sang thu. Chẳng vậy mà, có người thụ hưởng định “Hình ảnh hàng cây luống tuổi luống tuổi ở cuối bài thơ là chìa khóa quan trọng dẫn lối người đọc tới hồn người sang thu”. Đất trời sang thu, vạn vật thay đổi còn lòng người thì bâng khuâng, xao xuyến trước khoảnh khắc của bước chuyển mùa.
……………………………….
Đề đọc hiểu Sang thu của Hữu Thỉnh – Đề số 2
Câu 1 (trang 71 SGK Ngữ văn 9, tập 2): Sự biến đổi của đất trời sang thu được Hữu Thỉnh cảm nhận khởi đầu từ đâu và gợi tả qua những hình ảnh, hiện tượng gì?
Trả lời:
– Sự biến đổi của đất trời từ cuối hạ sang đầu thu được cảm nhận tinh tế khởi đầu từ những tín hiệu chuyển mùa: “Bỗng trông thấy hương ổi, Phả vào trong gió se”. Gió se là ngọn gió nhẹ, khô và tương đối lạnh. Trong ngọn gió ấy lúc này, có mang theo hương ổi, mùi thơm của hương ổi đang vào độ chín.
– Trước thời khắc giao mùa hạ – thu, thi sĩ một thoáng ngỡ ngàng và bâng khuâng vương vấn. Tâm trạng ấy thể hiện qua những từ bỗng, hình như.
Câu 2 (trang 71 SGK Ngữ văn 9, tập 2): Phân trò vè cảm nhận tinh tế của thi sĩ về những biến chuyển trong không gian lúc sang thu. (Gợi ý: qua hương vị, qua sự vận động của gió, sương, của dòng sông, cánh chim, đám mây, qua nắng, mưa, tiếng sấm. Chú ý những từ ngữ phả vào, sử dụng dằng, dềnh dàng…)
Trả lời:
Sự biến chuyển trong không gian lúc sang thu được thi sĩ Hữu Thỉnh cảm nhận qua nhiều yếu tố, nhiều giác quan và sự rung động thật tinh tế:
– Khứu giác và xúc giác: đột nhiên nghe mùi thơm của ổi đang vào độ chín phả vào ngọn gió nhẹ, khô và tương đối lạnh.
– Thị giác và cảm giác: nơi đường thôn ngõ xóm, sương giăng mắc nhẹ nhõm vận động chầm chậm khiến thi sĩ ngỡ ngàng trông thấy thu đã về.
– Dòng sông thanh thoả trôi êm dịu và những cánh chim khởi đầu vội vã như chuẩn bị cho chuyến thiên di tránh rét.
– “Đám mây mùa hạ / vắt nửa mình sang thu” thể hiện thật sinh động cảm giác giao mùa.
– Nắng vẫn còn nhiều nhưng đã vơi dần những cơn mưa.
⇒ Sự tinh tế của tác giả thể hiện trong những từ ngừ đầy gợi cảm: bỗng, phả vào, sử dụng dằng, hình như, dềnh dàng, vắt nửa mình.
Câu 3 (trang 71 SGK Ngữ văn 9, tập 2): Theo em, nét riêng của thời khắc giao mùa hạ – thu này được Hữu Thỉnh thể hiện đặc sắc nhất qua hình ảnh, câu thơ nào? Em hiểu thế nào về hai dòng thơ cuối bài:
Sấm cũng bớt bất thần
Trên hàng cây luống tuổi.
(Gợi ý:
– Ý nghĩa tả thực về thiên nhiên (hiện tượng sấm, hàng cây) lúc sang thu.
– Tính ẩn dụ của hình ảnh (sấm: những vang động thất thường của ngoại cảnh, thế cuộc; hàng cây luống tuổi: con người đã từng trải).
Trả lời:
Học sinh tự chọn lựa câu thơ, hình ảnh mà mình cho là đặc săc để tìm hiểu. Riêng hai dòng thơ cuối bài:
“Sấm cũng bớt bất thần /Trên hàng cây luống tuổi” có cách diễn tả độc đáo.
+ Sấm là hình ảnh ấn dụ chí vang động thất thường của ngoại cảnh, của thế cuộc. hàng cây luống tuổi cũng là hình ảnh ẩn dụ chí con người đã từng trải.
+ Hai câu thơ có rất nhiều cách hiểu: hàng cây luống tuổi không còn bị bất thần, bị giật thột vì tiếng sấm. Hay lúc sang thu, đã bớt đi những tiếng sấm bất thần. Theo tác giả, với hình ảnh có trị giá tả thực về hiện tượng thiên nhiên này, ông muốn gửi gắm suy ngẫm của mình – khi con người đã từng trải thì cũng vững vàng hơn trước những thất thường của ngoại cảnh, của thế cuộc.
………………………………
Đề đọc hiểu Sang thu của Hữu Thỉnh – Đề số 3
Câu 1. Những cảm nhận ban đầu của thi sĩ về cảnh sang thu của đất trời (khổ thơ 1):
– Mùa thu tới nhẹ nhõm mà mạnh mẽ được gợi lên từ những hình ảnh giản dị, thân thuộc:
+ Hương ổi phả trong gió thu se se lạnh (se lạnh và tương đối khô), “Hương ổi” là làn hương đặc biệt của mùa thu miền Bắc được cảm nhận từ mùi ổi chín rộ.
+ Từ “phả”: động từ tức là toả vào, trộn lẫn. Người ta có thể sử dụng những từ: toả, bay, lan, tan… thay cho từ “Phả” nhưng cả bấy nhiêu từ đều không có cái nghĩa đột ngột bất thần. Từ “phả” cho thấy mùi hương ổi ở độ đậm nhất, thơn nồng quyến rũ, hoà vào trong gió heo may của mình thì lan toả khắp không gian tạo ra một mùi thơm ngọt mát của những trái ổi chín vàng – hương thơm nồng nàn hấp dẫn của những vườn cây sum suê trái ngọt ở nông thôn Việt Nam.
+ Sương sử dụng dằng: những hạt sương nhỏ lí tí giăng mắc như một làn sương mỏng nhẹ nhõm trôi, đang “cố ý” chậm lại thong thả, nhẹ nhõm, vận động chầm chậm sang thu. Hạt sương sớm mai cũng như có tâm hồn, có cảm nhận riêng cũng nhẹ nhõm, thong thả qua ngưỡng cửa của mùa thu.
⇒ Sự góp mặt của làn sương buổi sớm cùng với hương ổi đã làm con người giật thột thảng thốt: Hình như thu đã về.
– xúc cảm của thi sĩ:
– phối hợp một loạt những từ: “bỗng, phá, hình như” thể hiện tâm trạng ngỡ ngàng, xúc cảm bâng khuâng trước thoáng đi đột nhiên của mùa thu. thi sĩ giật thột, tương đối bối rối, hình như còn có chút gì chưa thật rõ ràng trong cảm nhận. Vì đó là những cảm nhận nhẹ nhõm, thoáng qua, hay là vì quá đột ngột mà tác giả chưa trông thấy? Tâm hồn thi sĩ biến chuyển nhịp nhàng với phút giao mùa của cảnh vật. Từng cảnh sang thu của cảnh vật đã thấp thoáng hồn người cũng sử dụng dằng quyến luyến lưu luyến, bâng khuâng…
⇒ Đằng sau không gian làng quê sang thu ấy ta cảm nhận được tâm hồn nhạy cảm của một tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống.
Câu 2. Hình ảnh thiên nhiên đất trời lúc giao mùa từ cuối hạ sang đầu thu (khổ thơ 2):
– Bức tranh mùa thu được cảm nhận bởi sự thay đổi của đất trời theo tốc độ vận chuyển từ hạ sang thu, nhẹ nhõm mà rõ rệt.
+ Dòng sông quê hương thướt tha mềm mại, hiền hoà trôi một cách nhàn hạ, thanh thoả sau những ngày hè nước lũ, gợi lên vẻ đẹp êm dịu của bức tranh thiên nhiên mùa thu.
+ Những cánh chim chiều khởi đầu vội vã bay về phương nam tránh rét trong những buổi hoàng hôn.
+ Đối lập với hình ảnh trên, hình ảnh “đám mây mùa hạ” được thi sĩ cảm nhận đầy thú vị qua sự liên tưởng độc đáo: “vắt nửa mình sang thu”. Gợi hình ảnh một làn mây mỏng, nhẹ, kéo dài của mùa hạ còn sót lại như lưu luyến, đó là vẻ đẹp của bầu trời sang thu.
+ Cảm giác giao mùa được diễn tả cụ thể và tinh tế bằng một hình ảnh đám mây của mùa hạ cũng như đang bước vào ngưỡng cửa của mùa thu vậy. nhường nhịn như giữa mùa hạ và mùa thu có một ranh giới cụ thể, hữu hình, hiển hiện. Liên tưởng đầy thú vị không chỉ cảm nhận bằng thị giác mà là sự cảm nhận bằng chính tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, yêu thiên nhiên tha thiết của Hữu Thỉnh.
⇒ Bằng sự cảm nhận qua nhiều giác quan, sự liên tưởng thú vị, bằng tâm hồn nhạy cảm, tinh tế của tác giả, tất cả không gian cảnh vật như đang chuyển mình từ từ trầm tĩnh bước sang thu. Người đọc cảm nhận cả về không gian và thời gian chuyển mùa thật là đẹp, thật là khơi gợi hồn thơ. Qua cách cảm nhận ấy, ta thấy Hữu Thỉnh có một hồn thơ nhạy cảm, yêu thiên nhiên tha thiết, một trí tưởng tượng bay bổng.
Câu 3. Những suy ngẫm, chiêm nghiệm của thi sĩ (khổ thơ 3):
– Nắng – hình ảnh cụ thể của mùa hạ. Nắng cuối hạ vẫn còn nồng, còn sáng nhưng đã nhạt dần, yếu dần bởi gió se đã tới chứ không chói chang, dữ dội, gay gắt.
– Mưa cũng đã ít đi. Cơn mưa mùa hạ thường bất thần chợt tới rồi lại chợt đi. Tác giả sử dụng từ “vơi” có trị giá gợi tả như sự đong đếm những sự vật có khối lượng cụ thể để diễn tả cái số lượng vô định – diễn tả cái thưa dần, ít dần, hết dần những cơn mưa rào ồ ạt, bất thần của mùa hạ. Tất cả đều chầm chậm, từ từ, không vội vã, không ton tả.
– Hình ảnh: “Sấm cũng bớt bất thần. Trên hàng cây luống tuổi”.
+ Ý nghĩa tả thực: hình tượng sấm thường xuất hiện bất thần đi liền với những cơn mưa rào chỉ có ở mùa hạ (sấm cuối mùa, sấm cuối hạ cũng bớt đi, ít đi lúc sang thu). Hàng cây cổ thụ, cảnh vật thiên nhiên vào thu không còn giật thột, bất thần bởi tiếng sấm mùa hạ.
+ Ý nghĩa ẩn dụ (gợi nhiều liên tưởng, suy ngẫm ở người đọc): Sấm: những vang động thất thường của ngoại cảnh, của thế cuộc. Hàng cây luống tuổi gợi tả những con người từng trải đã từng vượt qua những trở ngại, những thăng trầm của thế cuộc. từ đó, con người càng trở nên vững vàng hơn. Thời gian trôi nhanh qua cửa, thế cuộc mỗi con người là một chứng nhân nhìn mùa thu đi qua. bởi vậy tiếc nuối vẫn mãi là xúc cảm của con người trước thời gian. Tâm trạng ấy đã được thi sĩ gửi vào cảnh vật, gửi vào trạng thái của thiên nhiên nhằm khắc hoạ thời khắc mà mọi vật đang chuyển mình sang thu.
– Giọng thơ trầm buồn, lắng động, câu thơ không đơn thuần chỉ là giọng kể, là sự cảm nhận mà còn là sự suy nghĩ, chiêm nghiệm về đời người. Nhìn cảnh vật biến chuyển khi thu mới khởi đầu, Hữu Thỉnh nghĩ tới thế cuộc khi đã “luống tuổi”. Phải chăng, mùa thu đời người là sự khép lại của những tháng ngày sôi nổi với những thất thường của tuổi xanh và mở ra một mùa thu mới, một không gian mới, yên tĩnh, trầm lắng, bình tâm, chín chắn…trước những chấn động của thế cuộc.
⇒ “Sang thu” đâu chỉ là sự chuyển giao của đất trời mà còn là sự chuyển giao thế cuộc mỗi con người. Hữu Thỉnh rất đỗi tinh tế, nhạy bén trong cảm nhận và liên tưởng. Chính vì vậy những vần thơ của ông có sức lay động lòng người mãnh liệt hơn.
……………………………………
Đề đọc hiểu Sang thu của Hữu Thỉnh – Đề số 4
Trong bài thơ “Sang thu”, thi sĩ Hữu Thỉnh viết:
“Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu”.
Câu 1: Chép chuẩn xác sáu câu thơ đứng trước hai câu thơ trên để hoàn thành đoạn thơ? Nêu hoàn cảnh sáng tác bài thơ?
Câu 2: Giải nghĩa từ “sử dụng dằng”, “dềnh dàng”.
Câu 3: Xác định và chỉ rõ tác dụng của giải pháp tu từ được sử dụng trong đoạn thơ em vừa chép.
Câu 4: Để tìm hiểu đoạn thơ em vừa hoàn thành, một bạn học sinh đã viết câu văn sau:
“Từ cuối hạ sang thu, đất trời có những biến chuyển nhẹ nhõm mà rõ rệt và sự biến chuyển này đã được Hữu Thỉnh gợi lên bằng những cảm nhận tinh tế qua những hình ảnh giàu sức biểu cảm”. Hãy lấy câu văn trên làm câu chủ đề để hoàn chỉnh đoạn văn nghị luận theo lối diễn đạt Tổng – Phân – Hợp. Đoạn văn có độ dài 10 – 12 câu, trong đoạn có sử dụng phép liên kết thế và thành phần phụ chú.
Gợi ý
Câu 1: Chép chuẩn xác 6 câu thơ, nêu hoàn cảnh sáng tác:
– Chép chuẩn xác:
“Bỗng trông thấy hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương sử dụng dằng qua ngõ
Hình như thu đã về
Sông được lúc dềnh dàng
Chim khởi đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu”
– Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ được sáng tác năm 1977, quốc gia vừa thống nhất, thiên nhiên khởi đầu sang thu, tác giả tham gia trại sáng tác văn ở ngoại thành Hà Nội.
Câu 2: Xác định giải pháp nghệ thuật và nêu tác dụng:
– Xác định và chỉ rõ giải pháp nghệ thuật sử dụng trong đoạn thơ:
+ Phép đối: “Sông dềnh dàng” >< “Chim vội vã”
+ Nhân hóa: “Sương sử dụng dằng”, “Sông dềnh dàng”, Đám mây “vắt nửa mình sang thu”
– Tác dụng: Diễn tả sự vận động tương phản của sự vật, hiện tượng, làm cho bức tranh thu thêm rõ. từ đó thấy được xúc cảm say sưa tâm hồn giao cảm với thiên nhiên sinh động, gợi cảm.
Câu 3: Cảm nhận tín hiệu thu về qua cảnh vật thiên nhiên tinh tế:
– Ngọn gió se nhẹ, khô và tương đối lạnh mang theo hương ổi chín lan tỏa trong không gian ® nét đặc trưng của đồng bằng Bắc bộ.
– “Sương sử dụng dằng”: phép nhân hoá khiến làn sương giăng mắc nơi ngõ nhỏ trở lên có tâm trạng bâng khuâng, quyến luyến, ngập ngừng.
– “Sông – dềnh dàng”: Gợi dáng vẻ thung dung, thong thả của con sông mùa thu & Dòng sông mặt nước lớn, hiền hoà.
– “Chim – vội vã”: Gợi ra những cánh chim vội vã bay về tổ trong buổi hoàng hôn tránh rét.
giải pháp, nghệ thuật: nhân hoá, từ láy gợi hình, đối. Hai hình ảnh đối lập, tạo ra không gian mùa thu rộng lớn, được mở rộng.
– Hình ảnh đám mây mùa hạ “Vắt nửa mình sang thu”. Gợi ra hình ảnh một đám mây mỏng, thướt, tha, mềm mại, luồn vào bầu trời xanh ngắt
Tầm hồn nhạy cảm, trí tưởng tượng phong phú, tinh tế.
…………………………………………
Đề đọc hiểu Sang thu của Hữu Thỉnh – Đề số 5
Cảm nhận được sự biến chuyển diệu kì của thiên nhiên, đất trời trong khoảnh khắc giao mùa, ở một khổ của bài thơ Sang thu, Hữu Thỉnh viết:
“Sông được lúc dềnh dàng
Chim khởi đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu”
(Trích Ngữ văn 9, tập hai)
Câu 1: Chỉ ra từ láy trong dòng thơ trước hết của đoạn thơ đã cho và tìm trong văn bản một từ đồng nghĩa với từ này.
Câu 2: Xác định thành phần riêng biệt tình thái được Hữu Thỉnh sử dụng trong bài thơ. Việc sử dụng thành phần ấy góp phần bộc lộ cảm nhận của tác giả tỉ thế nào?
Câu 3: Dựa vào khổ thơ trên, hãy viết một đoạn văn nghị luận khoảng 10 câu theo cách lập luận tổng hợp – tìm hiểu – tổng hợp để làm rõ sự cảm nhận của thi sĩ về những biến chuyển trong không gian lúc sang thu, trong đoạn có sử dụng thành phần khởi ngữ và phép lặp để liên kết câu. (Gạch dưới thành phần khởi ngữ và những từ ngữ sử dụng làm phép lặp).
Gợi ý
Câu 1: Chỉ ra từ láy và từ đồng nghĩa với từ láy trong đoạn thơ:
– Từ láy: dềnh dàng
– Từ đồng nghĩa: sử dụng dằng
Câu 2: Chỉ ra thành phần tình thái và tác dụng:
Thành phần tình thái: hình như
– Cảm nhận tinh tế, cảm nhận được nét biến chuyển mơ hồ, mỏng manh của cảnh…
Câu 3: Viết đoạn văn làm rõ sự cảm nhận của thi sĩ về những biến chuyển trong không gian lúc sang thu
– Biến chuyển trong không gian lúc sang thu được trình bày qua nhiều yếu tố, nhiều giác quan và sự rung động tinh tế: dòng sông trôi thong thả, những cánh chim vội vã; cảm giác giao mùa được diễn tả thú vị qua đám mây mùa hạ…
– Những từ ngữ diễn tả cảm giác, trạng thái: dềnh dàng, vội vã, vắt nửa mình…
…………………………………………
Đề đọc hiểu Sang thu của Hữu Thỉnh – Đề số 6
Đọc và trả lời những thắc mắc sau:
Trong một phỏng vấn sắp nhất về bài thơ “Sang Thu”, Hữu Thỉnh đã giảng giải:
“Sấm là những trở ngại thử thách mà dân tộc Việt Nam đã trải qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Còn hàng cây là hình ảnh quốc gia, dân tộc ta vững vàng vượt qua thử thách. Trải qua bao thử thách khốc liệt của bom đạn, chúng ta không còn sợ bất cứ thế lực nào, vững vàng vượt lên phía trước trong công cuộc xây dựng quốc gia.”
Câu 1: Em hãy chép khổ thơ có những hình ảnh được nói tới từ lời giảng giải của tác giả?
Câu 2: Bài thơ có chứa đoạn thơ trên được viết theo thể thơ nào? Thể thơ ấy giống với bài thơ nào mà em đã học? Nêu tác dụng của thể thơ trong việc thể hiện xúc cảm chung của bài thơ?
Câu 3: Lời giảng giải của tác giả giúp chúng ta hiểu thêm về ý nghĩa ẩn dụ được nói tới ở khổ thơ em vừa chép. Trình bày ý nghĩa ẩn dụ đó?
Câu 4: Dựa vào khổ thơ em vừa chép, hãy viết đoạn văn khoảng 12 câu theo cách lập luận quy nạp để làm rõ những biến chuyển rõ nét của thiên nhiên đất trời lúc sang thu và bộc lộ những suy ngẫm sâu sắc của tác giả.
Gợi ý
Câu 1: Chép khổ thơ có những hình ảnh được nói tới từ lời giảng giải của tác giả:
Chép đúng khổ thơ cuối:
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất thần
Trên hàng cây luống tuổi
Câu 2: Bài thơ có chứa đoạn thơ trên được viết theo thể thơ nào? Thể thơ ấy giống với bài thơ nào mà em đã học? Nêu tác dụng của thể thơ trong việc thể hiện xúc cảm chung của bài thơ?
– Bài thơ “Sang thu” được viết theo thể thơ năm chữ.
– Thể thơ năm chữ giống bài thơ “Sang thu” là: Bài thơ “Ánh Trăng” của Nguyễn Duy hoặc bài “Mùa xuân nho nhỏ” của Thanh Hải.
– Tác dụng: Thể thơ 5 chữ diễn tả được rất nhiều cung bậc xúc cảm. Với bài thơ “Sang Thu” thì thích hợp với việc giãi bày tâm tư tình cảm…
Câu 3: Ý nghĩa ẩn dụ được nói tới ở khổ thơ cuối:
– Sấm vang động thất thường của ngoại cảnh thế cuộc.
– Hàng cây luống tuổi: Những con người từng trải, chín chắn sau bao nhiêu biến động bão dông của thế cuộc, ngày càng trở nên vững vàng hơn trước tác động của ngoại cảnh, thế cuộc.
Câu 4: Dựa vào khổ thơ vừa chép, viết đoạn văn để làm rõ những biến chuyển rõ nét của thiên nhiên đất trời lúc sang thu và bộc lộ những suy ngẫm sâu sắc của tác giả:
– Những biến chuyển rõ nét của thiên nhiên. Đất trời lúc sang thu và bộc lộ những suy ngẫm sâu sắc của tác giả.
– Ở khổ này, tác giả chú ý tới yếu tố thời tiết nhiều hơn như: nắng, mưa, sấm… thi sĩ mô tả “vẫn còn bao nhiêu nắng” để gợi cho người đọc về cái nắng cuối hạ đầu thu vẫn còn ấm, sáng, nồng nàn nhưng đã dần nhạt màu, không gắt như giữa mùa ve râm ran. có nhẽ vì làn “sương sử dụng dằng” qua ngõ làm dịu lại cái nắng hạ và cơn gió heo may làm bớt đi sự chói chang của màu nắng. Từng cơn mưa ồ ạt chợt tới chợt đi rồi dần vơi. Và những cơn mưa dông kèm theo sấm chớp cũng vãn dần. Những biến chuyển như “vẫn còn”, “đã vơi”, cũng bớt nhường nhịn như là vận động rất nhẹ nhõm, tinh vi của tự nhiên nhưng cũng khó lọt qua con mắt quan sát tinh tế và đầy những xúc cảm dâng trào làm cho mỗi câu chữ, hình ảnh phập phồng sự sống đang vận động xoay vần.
– Hay nhất là hai câu cuối với hình ảnh đặc sắc mang tầng nghĩa ẩn lồng trong tầng nghĩa thực. Bằng những hiện tượng thiên nhiên (nhường nhịn như rất tự nhiên) sấm bớt bất thần nên cây không còn giật thột run rẩy cũng chính là để nói tới con người từng trải sẽ vững vàng hơn trước những thử thách của thế cuộc.
– Đất trời sang thu khiến lòng người cũng bâng khuâng, xúc cảm, gợi bao suy nghĩ về đời người lúc sang thu.
– Nghệ thuật: Đảo ngữ, từ chỉ mức độ, nhân hoá, ẩn dụ….
……………………………….
Đề đọc hiểu Sang thu của Hữu Thỉnh – Đề số 7
xúc cảm trước vẻ đẹp của thiên nhiên đất trời trong bài thơ Sang thu, tác giả Hữu Thỉnh đã viết những câu thơ thật đẹp:
“…Sông được lúc dềnh dàng
Chim khởi đầu vội vã”
Câu 1: Giải nghĩa từ “dềnh dàng” và cho biết từ đó thuộc loại từ nào?
Câu 2: Em hãy ghi lại một cặp từ trái nghĩa trong hai câu thơ trên và tìm hiểu tác dụng của cặp từ trái nghĩa đó trong việc biểu thị nội dung?
Câu 3: Cũng trong bài thơ trên, thi sĩ Hữu Thỉnh đã thể hiện những suy ngẫm về con người và thế cuộc thật sâu sắc. Em hãy tìm hiểu khổ thơ cuối để làm rõ điều đó bằng một đoạn văn theo phương pháp lập luận suy diễn khoảng 12-15 câu trong đoạn có sử dụng thành phần riêng biệt phụ chú và phép nối liên kết câu (Gạch chân và chú thích).
Câu 4: Những hình ảnh thiên nhiên như dòng sông, đàn chim luôn là sự lựa chọn lựa của những thi nhân để gửi gắm xúc cảm. Hãy chép lại khổ thơ có hình ảnh dòng sông và đàn chim mà em đã học trong chương trình Ngữ văn lớp 9 và cho biết rõ tên tác giả, tác phẩm.
Gợi ý
Câu 1: Giải nghĩa từ “dềnh dàng” và cho biết từ loại:
– Giải nghĩa từ: “dềnh dàng”, nhẹ trôi như cố tình làm chậm chạp thiếu khẩn trương, để mất nhiều thì giờ…
– Từ loại: Động từ (chỉ trạng thái)
Câu 2: Cặp từ trái nghĩa trong hai câu thơ trên và tìm hiểu tác dụng của cặp từ trái nghĩa đó trong việc biểu thị nội dung:
– Cặp từ trái nghĩa: dềnh dàng – vội vã.
– Tác dụng:
+ Với việc sử dụng cặp từ trái nghĩa – phép đối: Dềnh dàng, vội vã. Câu thơ đã cho ta thấy sự vận động trái chiều nhau của dòng sông và những cánh chim.
+ Dòng sông thu trôi lững lờ, nhẹ nhõm, êm đềm. Còn những cánh chim thi trái lại, chúng đang ton tả bay về phương Nam tránh rét.
Câu 3: Em hãy tìm hiểu khổ thơ cuối để làm rõ suy ngẫm về con người và thế cuộc thật sâu sắc của tác giả:
– nếu như ở khổ đầu tác giả diễn tả những tín hiệu khởi đầu vào mùa thu thì khổ hai Hữu Thỉnh đã tả những hình ảnh sắp lập thu một cách rõ rệt, sắc nét hơn. Hơn nữa ông còn thêm vào khổ cuối chiều sâu của sự đối sánh và chiêm nghiệm.
“Vẫn còn bao nhiêu nắng
Sấm cũng bớt bất thần
Trên hàng cây luống tuổi”
– Ở khổ này, tác giả chú ý tới yếu tố thời tiết nhiều hơn như: nắng, mưa, sấm… thi sĩ mô tả “vẫn còn bao nhiêu nắng” để gợi cho người đọc về cái nắng cuối hạ đầu thu vẫn còn ấm, sáng, nồng nàn nhưng đã dần nhạt màu, không gắt như giữa mùa ve râm ran. có nhẽ vì làn “sương sử dụng dằng” qua ngõ làm dịu lại cái nắng hạ và cơn gió heo may làm bớt đi sự chói chang của màu nắng. Từng cơn mưa ồ ạt chợt tới chợt đi rồi dần vơi. Và những cơn mưa dông kèm theo sấm chớp cũng vãn dần. Những biến chuyển như “vẫn còn”, “đã vơi”, cũng bớt nhường nhịn như là vận động rất nhẹ nhõm, tinh vi của tự nhiên nhưng cũng khó lọt qua con mắt quan sát tinh tế và đầy những xúc cảm dâng trào làm cho mỗi câu chữ, hình ảnh phập phồng sự sống đang vận động xoay vần.
– Hay nhất là hai câu cuối với hình ảnh đặc sắc mang tầng nghĩa ẩn lồng trong tầng nghĩa thực (hình ảnh ẩn dụ). Bằng những hiện tượng thiên nhiên (nhường nhịn như rất tự nhiên) sấm bớt bất thần nên cây không còn giật thột run rẩy cũng chính là để nói tới con người từng trải sẽ vững vàng hơn trước những thử thách của thế cuộc. Nói tóm lại, đất trời sang thu khiến lòng người cũng bâng khuâng, xúc cảm, gợi bao suy nghĩ về đời người lúc sang thu.
Câu 4: Chép khổ thơ có hình ảnh dòng sông và đàn chim mà em đã học trong chương trình Ngữ văn lớp 9 và cho biết tác giả, tác phẩm:
Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” của tác giả Thanh Hải:
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
…………………………………..
Bản quyền bài viết thuộc trường THPT thành Phố Sóc Trăng. Mọi hành vi sao chép đều là gian lận!
Nguồn chia sẻ: Trường Cmm.edu.vn (thptsoctrang.edu.vn)
Bạn thấy bài viết Đề đọc hiểu Sang thu của Hữu Thỉnh có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Đề đọc hiểu Sang thu của Hữu Thỉnh bên dưới để Trường THCS Đồng Phú có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho các bạn nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website: thcsdongphucm.edu.vn của Trường THCS Đồng Phú
Nhớ để nguồn bài viết này: Đề đọc hiểu Sang thu của Hữu Thỉnh của website thcsdongphucm.edu.vn
Chuyên mục: Văn học